DECORATIETECHNIEK Keramisch kleurpigment of oxide inwassen
benadruk de textuur
Creaties met textuur of grove oppervlakken lenen zich goed om kleuren in te wassen. Keramisch kleurpigment of oxides worden aangebracht op een werk dat al is ruw gebakken (1ste bakbeurt op +/- 970°C). De kleur kruipt in de dieper gelegen delen van het oppervlak, het overtollige wordt (deels) weggewassen. Hierdoor wordt de textuur benadrukt. Het geeft vaak een hele natuurlijke look.
Foto: Magali Theunen
Foto: Joelle Colaes
Een beetje theorie
Wat is een oxide?
Een oxide is een verbinding van één element (metaal) met één element zuurstof. De meeste oxides die we gebruiken voor het kleuren van keramiek zijn metaaloxides.
Wat is een kleurpigment?
Kleurpigment is een bewerkte vorm van oxides. Ze worden op hoge temperatuur gebakken totdat ze samensmelten. Daarna worden ze opnieuw tot heel fijn poeder vermalen om zo kleurpigmenten samen te stellen. Pigmenten zijn daarom over het algemeen minder giftig dan oxide bij gebruik.
Voor- en nadelen van pigmenten en oxides
- Pigmenten geven een redelijk realistisch beeld van de kleur.
- Oxides krijgen pas de echte kleur na de hoogbak, bij gebruik zie je meestal een zwarte, gele of rood kleur.
- Het kleurgamma van pigmenten is groter dan dat van oxides.
- Pigmenten, cobaltoxide en koperoxide zijn dure grondstoffen, gebruik ze bewust.
- Bovengenoemde grondstoffen zijn giftig, draag eventueel handschoenen als je ze gebruikt.
De recepten
Keramisch kleurpigment of oxide bestaat in poedervorm. Om in te wassen voegen we er een bepaalde hoeveelheid water bij. Het poeder is meestal niet oplosbaar in water, het water heeft enkel zijn nut om de kleur op je werk over te brengen. Het water zal snel intrekken in de poreuze scherf van je werk en enkel het poeder blijft zitten.
De hoeveelheid water is dus niet zo van belang maar het zal wel bepalen hoeveel pigment of oxide je in één keer op je werk kan aanbrengen. Het hoeft meestal niet heel dik te zijn, daarvoor is het niet echt bedoeld.
Recept keramisch kleurpigment
- 20 gram keramisch kleurpigment in poedervorm
- 10 gram KGS1 (transparant glazuur in poedervorm)
- 120 ml water
In ons recept voor het inwassen van pigmenten gebruiken we een kleine hoeveelheid glazuur. Deze dient als een soort lijm om de hechting met je kleischerf te verzekeren. De meeste keramische pigmenten smelten niet op de temperaturen waarop we hoog bakken (+/- 1235°C).
Recept oxide
- 1 el oxide in poedervorm
- 100 ml water
Om met oxide in te wassen heb je geen glazuur nodig in het recept omdat deze meestal wel goed samensmelten met de kleischerf. Het is zelfs zo dat de meeste oxides eerder smelten dan de toptemperatuur waarop gestookt wordt.
In ons atelier zijn de kleuren al volgens recept klaargemaakt 😉
Wat heb je nodig?
- Een werk dat 1 x (ruw) gebakken is op +/- 970°C.
- Kies de kleur(en) waarmee je wil werken. Je kan verschillende kleuren alsook pigmenten en oxides combineren.
- Een zacht penseel
- Een spons
- Een bad met water
- Eventueel beschermende handschoenen
Aan de slag
- Breng de keur met een penseel aan op je werk.
- Veeg met een spons het teveel aan kleur weg.
- Herhaal deze stappen totdat je tevreden bent.
- Neem tussendoor vers water want het wordt al gauw vies.
- Het is ook mogelijk om met het vuile water of je vuile spons nog onbewerkte delen van je werk aan te pakken. Probeer het gewoon eens uit 😉
Foto: deels geglazuurd (moet nog 2de maal gebakken worden)
Glazuren
Glazuren is niet nodig maar wel een mogelijkheid. Vooral als je functioneel werk maakt, dan is het zelfs noodzakelijk om er zeker van te zijn dat je pigmenten of oxides niet oplossen door zuren in de voeding.
Let wel op! Met oxides blijft het mogelijk dat deze door het glazuur doorkomen omdat je met het inwassen geen controle hebt over de hoeveelheid die je gebruikt. Het kan plaatselijk oververzadigd zijn en zo loop je dus toch risico.
Is je creatie louter decoratief, dan kan je kiezen om gedeeltelijk of helemaal niet te glazuren.
Een transparant glazuur maakt de kleuren meestal intenser. Een wit glazuur kan ook, dan worden de kleuren zachter.
Ben je niet zeker wat het gaat worden, dan is het aan te raden eerst wat testjes te maken vooraleer je werkt op je creatie waar je misschien wel weken aan hebt gewerkt.
Foto: glazuur met spons tamponeren
Aandachtspunten
- Werk je met verschillende kleuren, gebruik dan voor elke kleur een apart penseel.
- Let op als je het werk vastneemt als het al is opgedroogd om vegen te vermijden.
- De onderkant van je werk moet altijd goed worden afgewassen, zowel bij gebruik van pigmenten als bij oxides om het vastkleven aan de ovenplaten te vermijden.
- Glazuur aanbrengen doe je best met een spons door te tamponneren. Zo heb je het minst risico dat je de kleuren uitveegt. Neem wat glazuur in een kleine hoeveelheid in een apart potje. Is je glazuur toch wat bevuild geraakt, dan kan je de bevuilde rest nog steeds als restgalzuur gebruiken en zo blijft de voorraad glazuur onvervuild.
Welke kleuren mag je verwachten als je werkt met oxides?
Volgende oxides zijn beschikbaar in ons atelier voor deze techniek.
| kleur van het poeder | op gebakken scherf (+/- 1235°C) | met transparant of wit glazuur over | |
|---|---|---|---|
| Cobaltoxide | bijna zwart blauw | petroleum | intens blauw |
| Koperoxide | bijna zwart | zeer donkergroen | heldergroen tot muntgroen in combinatie met wit glazuur |
| Mangaandioxide | bijna zwart | zeer donderbruin | lichtbruin tot paars/roze in combinatie met sommige witte glazuren |
| Geel ijzeroxide | oker | donkerbruin | lichtbruin tot gelig in combinatie met wit glazuur |
| Rood ijzeroxide | bruin/rood | donkerbruin | lichtbruin |
| Zwart ijzeroxide | bijna zwart | donkerbruin/paarsachtig | lichtbruin |
SUCCES!
